De gillende keukenmeid
Over twee Amerikanen op de markt, over een keukenmeidenroman en of een titel van een boek de lading moet dekken?
I love you
‘I love you’, gilt een Amerikaanse. ‘I love you too!’ schreeuwt haar partner als antwoord. Het is nogal druk op de Goudse kaasmarkt vanochtend en het stel is door de mensenmassa uit elkaar gedreven. Ik sta in de rij bij de kraam van het Stoepje als de horde toeristen, waar zij deel van uitmaken, langskomt. Ik moet erom lachen. Te leuk dit! Volgens mij hebben zij een nieuwe equivalent bedacht voor het ‘Waar ben je?’ – ‘Ik ben hier!’-scenario.
Met een tas vol broodjes loop ik de Korte Groenendaal op. Bijna thuis, na een productieve ochtend met een schrijfster en een vormgeefster. Ik wandel langs de Nieuwe Kans Boekenwinkel en bedenk dat ik daar deze week nog niet binnen ben geweest. Hoogste tijd dus om te kijken of er nog nieuwe aanwinsten zijn.
Een keukenmeidenroman
En die zijn er. Ik stuit gelijk al op het boek ‘een keukenmeidenroman’ van Kathryn Stockett. Hé, dat boek of liever gezegd die titel sprak me bij het uitkomen van het boek in 2010 al aan. Ik kan me vaag herinneren dat in recensies en andere publicaties gesproken werd over het feit dat de titel niet echt de inhoud eer aandeed. Ik ben eigenlijk wel benieuwd naar het boek en reken het af.
Thuisgekomen pak ik een broodje en blader het boek nog even door. Ik zie dat de oorspronkelijke titel ‘The Help’ is. Ja, dan is ‘een keukenmeidenroman’ toch wel een heel ander verhaal. Ik google wat op de titel van het boek en stuit op een interview met vertaalster Ineke van Bronswijk. 'Over titels beslist de uitgever, vrijwel altijd om commerciële redenen. Ik ga daar totáál niet over’, zegt ze. ‘Ik heb nu zo’n 200 boeken vertaald en bij twee of drie mocht ik zelf de titel bepalen. Het is mijn baby, maar ik mag niet beslissen over de naam.’ Van Bronswijk is niet blij met de titel voor haar vertaling. ‘Driestuivergedoe. Het is geen damesroman. Ik heb daar nog met de redactrice over geruzied.’
Arme Nelly
Die bijzondere en soms ronduit gekke titels zijn niet nieuw, lees ik in weer een ander artikel. Soms krijgen boeken zelfs meerdere titels. Vast om te kijken welke titel het beste loopt. Dat is het geval bij Dostojevski bijvoorbeeld. Zijn roman ‘Prestoeplenië i nakazanië’ (1866) bestaat als ‘Misdaad en straf’, maar ook als ‘Schuld en boete’. Die laatste titel sloot beter aan bij de behoefte aan moraliserende lectuur, dacht de uitgever in die tijd. En zijn ‘Vernederden en gekrenkten’ bestaat ook als ‘Arme Nelly’.
I love you too
Je kunt er natuurlijk over twisten. Over waar een titel aan moet voldoen. Ikzelf kan titels als ‘Arme Nelly’ en ‘een keukenmeidenroman’ wel waarderen. Ook al dekt het niet helemaal de lading van het boek, het zijn in ieder geval titels die je bij blijven. Commercieel of niet, een titel - ook een vertaalde - moet 'pakken'. Net zoals het ‘I love you’ ‘I love you too’ van vanochtend misschien wel niet letterlijk terug te voeren is naar wat de Amerikanen ermee uitdrukten. Maar begrepen en onthouden heb ik het wel. En draait het ook daar niet om bij een boek?